ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ: ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਅੱਲ੍ਹੜ ਦੀ ਮਦਦ ਕਿਵੇਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ?

ਇੰਟਰਨੈੱਟ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਜਾਣਨ ਲਈ ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਮਿਹਨਤ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਸੱਚ ਅਤੇ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਹੈ, ਅਤੇ ਕੀ ਨਹੀਂ। ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਆਨਲਾਈਨ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਹੁਨਰ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਸ਼ਬਦ ‘ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ’ ਦੀ ਕੋਈ ਇਕਹਿਰੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਰ ਇਸਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ “ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ,” ਵਜੋਂ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ‘disinformation’ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਧੋਖਾ ਦੇਣ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਫੈਲਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ, ਇਹ ਇੱਕ ਸਨਸਨੀਖੇਜ਼ ਸੁਰਖੀ, ਜਾਂ ਇੱਕ ਅਤਿਕਥਨੀ ਵਾਲੀ ਪੋਸਟ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਗਲਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸੰਦਰਭ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਘਪਲੇਬਾਜ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਲਿੱਕਾਂ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਅਤੇ ਮੁਨਾਫ਼ੇ ਕਮਾਉਣ ਲਈ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਪ੍ਰਤਿਪੱਖੀ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਚੋਣਾਂ ਅਤੇ ਨਸਲੀ ਵਿਵਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸੰਘਰਸ਼ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਸਦੇ ਫੈਲਣ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਅਸੀਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

Meta 'ਤੇ, ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੀ ਸਾਡੀ ਯੁੱਧਨੀਤੀ ਦੇ ਤਿੰਨ ਭਾਗ ਹਨ:

• ਜੋ ਭਾਈਚਾਰਕ ਮਿਆਰਾਂ ਜਾਂ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਨੀਤੀਆਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਕਾਊਂਟਾਂ ਤੇ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਹਟਾਓ।
• ਕਲਿੱਕਬੇਟ ਵਾਂਗ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਤੇ ਗ਼ੈਰ-ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਵੰਡ ਨੂੰ ਘਟਾਓ
• ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪੋਸਟਾਂ 'ਤੇ ਵਧੇਰੇ ਸੰਦਰਭ ਦੇ ਕੇ ਸੂਚਿਤ ਕਰੋ ਜੋ ਉਹ ਦੇਖਦੇ ਹਨ
  

ਇਹ ਪਹੁੰਚ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਫੈਲਣ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜਨਤਕ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਨੂੰ ਦਬਾਏ ਬਿਨਾਂ ਸੂਚਿਤ ਰਹਿਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਮਾਂ-ਪਿਓ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਵੀ ਭੂਮਿਕਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਬ੍ਰਿਜਵਾਟਰ ਸਟੇਟ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ 'ਤੇ ਮੈਕਸਵੈੱਲ ਲਾਈਬ੍ਰੇਰੀ ਦੁਆਰਾ ਰੇਖਾਂਕਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਵਿਚਾਰਾਂ 'ਤੇ ਉਲੀਕਦੇ ਹੋਏ, ਇੱਥੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਨੁਕਤੇ ਹਨ ਜੋ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਪੋਸਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਦਾ ਨਿਰਣਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੀ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਅੱਲ੍ਹੜ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ:

ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਨੌਜਵਾਨ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਨਲਾਈਨ ਸਮੱਗਰੀ ਦੇ ਬਿਹਤਰ ਪਾਠਕ ਬਣਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਚਰਚਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਤਰੀਕਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਵਾਲਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ ਹੈ: ਕੌਣ? ਕੀ? ਕਿੱਥੇ? ਕਿਉਂ? ਕਦੋਂ?

• ਇਹ ਸਮੱਗਰੀ ਕਿਸਨੇ ਬਣਾਈ?
• ਇਹ ਸਮੱਗਰੀ ਕਿਸ ਚੀਜ਼ ਵੱਲ ਲਿਜਾ ਰਹੀ ਹੈ?
• ਇਸਨੂੰ ਕਿੱਥੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ?
• ਇਸਨੂੰ ਕਿਉਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ?
• ਇਸਨੂੰ ਕਦੋਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ?

ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਜਾਣਨ ਲਈ, ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਨਿਮਨਲਿਖਤ ਸੁਝਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖੋ:

ਕਿਸੇ ਅਜਿਹੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪੋਸਟ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਜੇ ਇਹ ਵਿਅਕਤੀ ਕੋਈ ਦੋਸਤ ਜਾਂ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰ ਹੋਵੇ। ਇਹ ਪਲ ਕਿਸੇ ਗੱਲਬਾਤ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਅਤੇ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਸਹੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਂਝੀ ਕਰਨ ਦੇ ਮੌਕੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਇੱਥੇ ਕੁਝ ਨੁਕਤੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਹੜੇ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ 'ਤੇ ਜਾਣ 'ਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ:

• ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਕਿਸੇ ਦੋਸਤ ਜਾਂ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਦੀ ਗਲਤੀ ਕੱਢਣ ਸਮੇਂ ਆਰਾਮ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰੋ

ਕਿਉਂਕਿ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਅਪੀਲ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਸਾਂਝੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸੁਚੇਤ ਰਹਿਣਾ ਅਤੇ ਦੂਸਰੇ ਕਿਵੇਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਇਸ ਗੱਲ ਪ੍ਰਤੀ ਹਮਦਰਦੀ ਭਰਿਆਂ ਰੱਵਈਆ ਕਿਸੇ ਗੱਲ ਨੂੰ ਸੰਦਰਭ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।

• ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਂਝੀ ਕਰਨ 'ਤੇ ਜਨਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੂਸਰਿਆਂ ਦੀ ਬੇਇਜ਼ਤੀ ਨਾ ਕਰੋ ਜਾਂ ਸ਼ਰਮਿੰਦਾ ਨਾ ਕਰੋ

ਨਿੱਜੀ ਗੱਲਬਾਤ ਜਨਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਗਲਟਫਹਿਮੀ ਨੂੰ ਟਾਲ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਤਾਜ਼ੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਗੱਲਬਾਤ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਨੂੰ ਸਲੀਕੇ ਵਾਲਾ ਅਤੇ ਉਸਾਰੂ ਰੱਖੋ।

ਇਸ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਜਾਣੋ ਕਿ Meta ਕਿਵੇਂ ਸਾਡੀਆਂ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।