ਡਿਜੀਟਲ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਸਿੱਖਣ, ਜੁੜਨ ਅਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਰਸਤੇ ਖੁੱਲ੍ਹਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਆਨਲਾਈਨ ਹੋਣ ਨਾਲ ਜੋਖਮ ਵੀ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਆਨਲਾਈਨ ਧੱਕੇਸ਼ਾਹੀ, ਉਤਪੀੜਨ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣਾ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਅਢੁਕਵੀਂ ਸਮੱਗਰੀ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਅਜਿਹੇ ਹੋਰ ਅਨੁਭਵ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਪਰੇਸ਼ਾਨ, ਅਸਹਿਜ ਹੋ ਜਾਂ ਡਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਤੁਹਾਡੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਆਨਲਾਈਨ ਅਜਿਹੇ ਅਨੁਭਵ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਇੱਥੇ ਅਜਿਹੇ ਪੰਜ ਕਦਮਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਚੁੱਕ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਜਦੋਂ ਕੁਝ ਗਲਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਹਰ ਵਾਰ ਬੱਚਾ ਸਿੱਧਾ ਆਪਣੇ ਦੇਖਭਾਲ-ਕਰਤਾ ਕੋਲ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ। ਕੁਝ ਮਾਂ-ਪਿਓ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਨਾਲ ਹੋਏ ਸੰਭਾਵੀ ਆਨਲਾਈਨ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਅਨੁਭਵ ਬਾਰੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕਿਸੇ ਅਧਿਆਪਕ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਮਾਂ-ਪਿਓ ਤੋਂ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ। ਹੋਰ ਮਾਂ-ਪਿਓ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਦੀ ਡਿਵਾਈਸ 'ਤੇ ਅਜੀਬ ਜਾਂ ਅਢੁਕਵੇਂ ਮੈਸੇਜ, ਕਮੈਂਟਾਂ ਜਾਂ ਚਿੱਤਰਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਤੁਹਾਡਾ ਬੱਚਾ ਗੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਸਿੱਧਾ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਜਾਂ ਗੁੱਸੇ ਨਾ ਹੋਵੋ। ਜੋ ਕੁਝ ਹੋਇਆ, ਉਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਸ਼ਰਮਿੰਦਾ ਜਾਂ ਡਰੇ ਹੋਏ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਕਰੋਗੇ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੰਕੇਤਾਂ ਨੂੰ ਪਛਾਣਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਕਿਸ ਗੱਲ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਹੈ ਜਾਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਗੱਲ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਤੁਹਾਡਾ ਬੱਚਾ ਇਹ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਮਝਦਾਰ ਹੈ ਕਿ ਕਦੋਂ ਕੁਝ ਗੜਬੜ ਹੈ, ਪਰ ਸੰਕੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਹਨ:
UNICEF: ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੰਕਟ ਦੇ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ
ਜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸ਼ੱਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਵਾਪਰਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਇਹ ਯਾਦ ਕਰਵਾਓ ਕਿ ਉਹ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਬਾਲਗ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਭਾਵੇਂ ਜੋ ਮਰਜ਼ੀ ਹੋਵੇ ਤੁਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਹਾਜ਼ਰ ਹੋ।
ਮਾਂ-ਪਿਓ ਵਜੋਂ ਇਹ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣਾ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਬੱਚੇ ਨਾਲ ਆਨਲਾਈਨ ਕੁਝ ਅਢੁਕਵਾਂ ਜਾਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਵਾਪਰਿਆ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਗਾਲ ਯਾਦ ਰੱਖੋ, ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਸ਼ਾਂਤ ਰਹੋਗੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਇਹ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਵਾਓਗੇ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਥਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ ਉਹ ਹੁਣ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਗੱਲ ਕਰਨਗੇ।
ਸ਼ਾਂਤ ਰਹੋ: ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਲੰਬਾ ਸਾਹ ਲਓ। ਤੁਹਾਡਾ ਬੱਚਾ ਤੁਹਾਡੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਇਸ ਲਈ ਸ਼ਾਂਤ ਰਹਿਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ ਭਾਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਸਦਮੇ ਵਿੱਚ, ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਹੋਵੋ ਜਾਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋਵੋ।
ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਤੁਹਾਡਾ ਪਹਿਲਾ ਖਿਆਲ ਉਸ ਤੋਂ ਉਸਦੀ ਡਿਵਾਈਸ ਜਾਂ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਤੱਕ ਐਕਸੈਸ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਦਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਅਜਿਹੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਹ ਲੱਗ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਆ ਕੇ ਗੱਲ ਕਰਨ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਘੱਟ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਸੁਣੋ: ਆਪਣਾ ਪੂਰਾ ਧਿਆਨ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ 'ਤੇ ਦਿਓ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਸੁਣੋ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਇਹ ਦੱਸਣ ਦਿਓ ਕਿ ਕੀ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਲਓ, ਗੱਲ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਟੋਕਣ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਕਰੋ ਅਤੇ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਸਿੱਧਾ ਕਿਸੇ ਸਿੱਟੇ 'ਤੇ ਨਾ ਪਹੁੰਚੋ।
ਜੇ ਤੁਹਾਡਾ ਬੱਚਾ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਐਪ, ਗੇਮ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਅਜਿਹੇ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਸਮਝਾਉਣ ਜਾਂ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ ਕਹੋ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸੋ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਿਹਤਰ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕੋ।
ਸਪਸ਼ਟ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛੋ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ: "ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਦੱਸ ਸਕਦੇ ਹੋ ਕਿ ਕੀ ਹੋਇਆ ਸੀ?", “ਇਹ ਦੇਖ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੀ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ?”।
ਭਰੋਸਾ ਦਵਾਓ: ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਇਹ ਦੱਸੋ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਆ ਕੇ ਉਸਨੇ ਸਹੀ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਕਿਸੇ ਸਮੱਸਿਆ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਭਰੋਸਾ ਦਵਾਓ ਕਿ ਤੁਸੀ ਉਸਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਦੀ ਪੂਰੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋਗੇ।
ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ: "ਮੈਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਮੈਨੂੰ ਗੱਲ ਦੱਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੀ ਗਲਤੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਹਾਂ। ਆਓ ਮਿਲ ਕੇ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਹੱਲ ਲੱਭੀਏ"
ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ, ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤੁਹਾਡੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਅਜਿਹੇ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਉਸ ਦੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਸੁਣੇ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਗੰਭੀਰ ਵਾਪਰਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਜਿਸ ਐਪ 'ਤੇ ਇਹ ਘਟਨਾ ਵਾਪਰੀ ਹੈ, ਉਸ ਐਪ ਨੂੰ, ਤੁਹਾਡੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਸਕੂਲ ਜਾਂ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰਨੀ ਪੈ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਕੀ ਮਿਊਟ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਬਲੌਕ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਰਿਪੋਰਟ ਕਰਨੀ ਹੈ? ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਨਾਲ ਇਸ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰੋ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੀ ਕਾਰਵਾਈ ਮਦਦ ਕਰੇਗੀ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਕੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਮਿਊਟ, ਬਲੌਕ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਉਸਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਐਪਾਂ, ਗੇਮਾਂ ਅਤੇ ਐਪਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰਨ ਦੇ ਫ਼ੀਚਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕੁਝ ਗਲਤ ਵਾਪਰਨ 'ਤੇ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਬੱਚਿਆਂ (ਅਤੇ ਬਾਲਗਾਂ) ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਬਾਰੇ ਪੱਕਾ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ, ਕਿ ਕਿਹੜੇ ਫ਼ੀਚਰ ਉਪਲਬਧ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਕਿਵੇਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਮਿਲ ਕੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਕਲਪਾਂ ਨੂੰ ਐਕਸਪਲੋਰ ਕਰੋ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰੋ ਕਿ ਹਰੇਕ ਵਿਕਲਪ ਵਿੱਚ ਕੀ ਕੁਝ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਵੇਗਾ।
ਇਹ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਤੁਹਾਡੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਯੂਜ਼ਰਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲੋਂ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਐਪਾਂ ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲੋਂ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਨਵੀਂ ਐਪ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਿਊਟ ਜਾਂ ਬਲੌਕ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੋਵੇ।
ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਸਬੂਤ: ਤੁਹਾਡਾ ਪਹਿਲਾ ਖਿਆਲ ਇਹ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਅਨੁਭਵ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਮਿਟਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ, ਪਰ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਘਟਨਾ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਮੈਸੇਜਾਂ, ਚਿੱਤਰਾਂ ਜਾਂ ਪੋਸਟਾਂ ਨੂੰ ਸੇਵ ਕਰਨਾ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਕ੍ਰੀਨਸ਼ਾਟ ਲੈਣਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਹ ਦਿਖਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਸਰੋਤ: Meta ਐਪਾਂ 'ਤੇ ਰਿਪੋਰਟਿੰਗ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸਰੋਤ ਇੱਥੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ।
Take it Down ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਕਿਸੇ ਵੀ ਅਸ਼ਲੀਲ ਚਿੱਤਰ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਬਾਰੇ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਸਮੱਸਿਆ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸਦਾ ਕੋਈ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਮੱਸਿਆ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਹੈ, ਤਾਂ ਰਿਪੋਰਟ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰੋ। Facebook ਅਤੇ Instagram 'ਤੇ, ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਸਟੇਟਸ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਲਾਗੂ ਹੋਵੇ, ਫ਼ੈਸਲੇ ਦੀ ਵਧੀਕ ਸਮੀਖਿਆ ਕਰਨ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਯਾਦ ਰੱਖੋ ਕਿ ਇਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਲੈਣ।
ਸਕੂਲ: ਜੇ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਕੂਲ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨੀ ਪੈ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਤੁਹਾਡੇ ਵੱਲੋਂ ਇਕੱਤਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਬੂਤ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕਰੋ ਅਤੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਵਿਚਾਰ ਕਰੋ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਕਰਨਗੇ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਤੁਹਾਡੇ ਬੱਚੇ ਲਈ ਸਥਿਤੀ ਹੋਰ ਖ਼ਰਾਬ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਕੋਈ ਵੀ ਨਿਯਮ ਗੈਰ-ਉਲੰਘਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਵਿਹਾਰ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ (ਨਾ ਕਿ ਅਪਮਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਜਾਂ ਸਜ਼ਾ ਦੇਣ ਵਾਲਾ)।
ਜੇ ਤੁਹਾਡੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਕਾਊਂਸਲਰ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਅਨੁਭਵ ਬਾਰੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਕਿ ਇਹ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਦਾ ਬਿਹਤਰੀਨ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸਮਰਥਨ ਕਿਵੇਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਪੁਲਿਸ ਜਾਂ ਸੰਕਟਕਾਲੀਨ ਸੇਵਾਵਾਂ: ਜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਚਿੰਤਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਬਿਨਾਂ ਝਿਜਕੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਜਾਂ ਸਥਾਨਕ ਬਾਲ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾ ਨੂੰ ਸੰਪਰਕ ਕਰੋ, ਜੋ ਤੁਰੰਤ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਕਿਸੇ ਅਢੁਕਵੀਂ ਜਾਂ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਗੱਲ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਹੋਣਾ ਬਹੁਤ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਰਹੋ ਕਿ ਉਹ ਕਿਵੇਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਿਹਾ/ਰਹੀ ਹੈ, ਉਸ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਬਣਾਈ ਰੱਖੋ, ਪਰ ਘਟਨਾ ਬਾਰੇ ਸਿੱਧੀ ਗੱਲਬਾਤ ਨਾ ਕਰੋ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਹੋਰ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਲੱਭਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰੋ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦੋਸਤਾਂ ਨਾਲ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਣਾ, ਪੜ੍ਹਨਾ, ਖੇਡਾਂ ਖੇਡਣਾ ਜਾਂ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਸਾਜ਼ ਦਾ ਰਿਆਜ਼ ਕਰਨਾ।
ਜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਵਿਹਾਰ ਜਾਂ ਮਿਜ਼ਾਜ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਿਹਤ ਸੰਬੰਧੀ ਦੇਖਭਾਲ ਪ੍ਰਦਾਨਕ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹੈਲਪਲਾਈਨ ਵੀ ਉਪਲਬਧ ਹੈ, ਜਿਸ 'ਤੇ ਤੁਹਾਡਾ ਬੱਚਾ ਮੁਫ਼ਤ ਵਿੱਚ ਕਾਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗੁਮਨਾਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਲੱਭਣ ਲਈ Child Helpline International ਜਾਂ United for Global Mental Health 'ਤੇ ਜਾਓ।
UNICEF: ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਸੰਬੰਧੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲੱਭਣ ਵਿੱਚ ਕਦੋਂ ਮਦਦ ਕਰੀਏ
ਡਿਜੀਟਲ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਕਰਨਾ ਆਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਆਨਲਾਈਨ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਅਨੁਭਵ ਤੁਹਾਨੂੰ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਚਿੰਤਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜੋ ਕੁਝ ਹੋਇਆ, ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਮੌਕੇ ਵਜੋਂ ਵਰਤੋ ਅਤੇ ਇਕੱਠੇ ਮਿਲ ਕੇ ਆਨਲਾਈਨ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹਿਣ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰੋ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰੋ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਚੁਣੌਤੀ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹਾਜ਼ਰ ਹੋ।
ਆਪਣੀ ਪਰਿਵਾਰਕ ਨਿਯਮਾਂ 'ਤੇ ਦੁਬਾਰਾ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੋ: ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਨਾਲ ਇਸ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰੋ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸ ਨਾਲ ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਜੋ ਆਨਲਾਈਨ ਪੋਸਟ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸਨੂੰ ਕੌਣ ਦੇਖ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਕਿਹੜੇ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਜਾਂ ਸਮੱਗਰੀ ਤੱਕ ਐਕਸੈਸ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਯਾਦ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਰੱਖੋ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਵਾਲ ਜਾਂ ਸਮੱਸਿਆ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਤੁਹਾਡੇ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਬਾਲਗ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ: ਇਹ ਪੱਕਾ ਕਰੋ ਕਿ ਐਪਾਂ ਅਤੇ ਗੇਮਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਬੱਚੇ ਦੀ ਉਮਰ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਮੁਤਾਬਕ ਢੁਕਵੀਆਂ ਹੋਣ। ਅਢੁਕਵੀਂ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਬਲੌਕ ਕਰਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਐਪਾਂ ਜਾਂ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਤੱਕ ਐਕਸੈਸ ਨੂੰ ਸੀਮਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਪ੍ਰਦਾਨਕ ਅਤੇ ਡਿਵਾਈਸਾਂ 'ਤੇ ਪੇਅਰੈਂਟਲ ਕੰਟਰੋਲ ਅਤੇ ਸੈਟਿੰਗਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰੋ।
ਅੱਲ੍ਹੜ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ: ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨਪਸੰਦ ਪਲੇਟਫ਼ਾਰਮਾਂ, ਐਪਾਂ ਅਤੇ ਗੇਮਾਂ 'ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸੈਟਿੰਗਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਮਿਲ ਕੇ ਐਕਸਪਲੋਰ ਕਰੋ। ਆਪਣੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਚਿੰਤਾ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਖੁੱਲ ਕੇ ਗੱਲ ਕਰੋ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣੋ।
UNICEF: ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਲਈ ਸਿਹਤਮੰਦ ਡਿਜੀਟਲ ਆਦਤਾਂ ਬਣਾਉਣ ਦੇ 10 ਤਰੀਕੇ
Facebook ਅਤੇ Instagram ਫੈਮਿਲੀ ਸੈਂਟਰ 'ਤੇ ਨਿਗਰਾਨੀ, ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਜਾਣੋ।
ਗੋਪਨੀਯਤਾ ਸੈਟਿੰਗਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰੋ: ਤੁਹਾਡੇ ਬੱਚੇ ਵੱਲੋਂ ਵਰਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਡਿਵਾਈਸ, ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ, ਗੇਮ ਅਤੇ ਹੋਰ ਆਨਲਾਈਨ ਅਕਾਊਂਟਾਂ ਦੀ ਗੋਪਨੀਯਤਾ ਸੈਟਿੰਗਾਂ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਕਰੋ। ਗੋਪਨੀਯਤਾ ਸੈਟਿੰਗਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਡੇਟਾ ਇਕੱਤਰ ਕਰਨ 'ਤੇ ਸੈੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਡਿਵਾਈਸਾਂ ਨੂੰ ਨਵੀਨਤਮ ਸਾਫ਼ਟਵੇਅਰ ਨਾਲ ਅੱਪ ਟੂ ਡੇਟ ਰੱਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ: ਇਹ ਜਾਂਚ ਕਰੋ ਕਿ ਸਿਰਫ਼ ਦੋਸਤ ਜਾਂ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਲੋਕ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਆਨਲਾਈਨ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਅੱਲ੍ਹੜ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ: ਇਕੱਠੇ ਮਿਲ ਕੇ ਦੇਖੋ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨਪਸੰਦ ਪਲੇਟਫ਼ਾਰਮਾਂ 'ਤੇ ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੋਪਨੀਯਤਾ ਸੈਟਿੰਗਾਂ ਉਪਲਬਧ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਮੀਖਿਆ ਕਰਨ ਅਤੇ ਲੋੜ ਮੁਤਾਬਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਵਸਥਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰੋ।
UNICEF: ਮਾਂ-ਪਿਓ ਲਈ ਗੋਪਨੀਯਤਾ ਚੈੱਕਲਿਸਟ
Facebook, Instagram ਅਤੇ Meta Horizon'ਤੇ ਗੋਪਨੀਯਤਾ ਸੈਟਿੰਗਾਂ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਜਾਣੋਅਤੇ Facebook 'ਤੇਗੋਪਨੀਯਤ ਚੈੱਕਅੱਪਵਰਗੇ ਟੂਲ ਵਰਤ ਕੇ ਦੇਖੋ।
ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਸੋਚ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰੋ: ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਨਾਲ ਸ਼ੱਕੀ ਜਾਂ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਵਿਹਾਰ ਨੂੰ ਆਨਲਾਈਨ ਪਛਾਣਨ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰੋ। ਇਹ ਪੱਕਾ ਕਰੋ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਕਿ ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਹੱਕ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨਾਲ ਮਾਣ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਵਿਤਕਰਾ ਜਾਂ ਅਢੁਕਵਾਂ ਵਿਹਾਰ ਕਦੇ ਵੀ ਸਵੀਕਾਰਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ: ਇਹ ਸਮਝਾਓ ਕਿ ਆਨਲਾਈਨ ਹਰ ਕਿਸੇ 'ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਬਾਰੇ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕਿਸ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਕਿਸ ਚੀਜ਼ 'ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਵਾਓ ਕਿ ਜੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਦੇ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਲੱਗੇ ਕਿ ਕੁਝ "ਗਲਤ" ਹੋਇਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਆਉਣ, ਤਾਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਮਿਲ ਕੇ ਇਸਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰ ਸਕੋ।
ਅੱਲ੍ਹੜ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ: ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਧਦੀ ਆਤਮਨਿਰਭਰਤਾ ਅਤੇ ਸਹੀ ਫ਼ੈਸਲੇ ਲੈਣ ਦੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਲੱਭੋ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰੋ ਕਿ ਉਹ ਆਨਲਾਈਨ ਕੀ ਦੇਖਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕੀ ਸਾਂਝਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਨੁਭਵਾਂ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛੋ - ਜੇ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਕਦੇ ਵੀ ਆਨਲਾਈਨ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਂਝੀ ਕਰਨ ਲਈ ਦਬਾਅ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਾਂ ਕੀ ਉਹ ਕਿਸੇ ਅਜਿਹੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਜਿਸ ਨਾਲ ਅਜਿਹਾ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ? ਜੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਆਨਲਾਈਨ ਅਜਿਹਾ ਸਮੱਸਿਆ ਵਾਲਾ ਵਿਹਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਕੀ ਕਰਨਗੇ?
ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਵੋ: ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਲਗਾਤਾਰ ਬਦਲ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਤੁਹਾਡਾ ਬੱਚਾ ਵੱਡਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਉਸ ਦੀਆਂ ਆਨਲਾਈਨ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵੀ ਬਦਲ ਜਾਣਗੀਆਂ। ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰ ਵਜੋਂ ਮਿਲ ਕੇ ਨਵੇਂ ਪਲੇਟਫ਼ਾਰਮਾਂ, ਗੇਮਾਂ ਅਤੇ ਐਪਾਂ ਨੂੰ ਐਕਸਪਲੋਰ ਕਰੋ। ਇਹ ਜਾਣੋ ਕਿ ਹਰ ਇੱਕ ਵਿੱਚ ਕੀ ਕੁਝ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਪ੍ਰਸੰਗਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਚਰਚਾ ਕਰੋ, ਨਵੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਸਿੱਖੋ ਅਤੇ ਅਨੰਦ ਮਾਣੋ।
ਤੁਹਾਡੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਆਨਲਾਈਨ ਜੀਵਨ ਦਾ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਹਿੱਸਾ ਬਣਨ ਨਾਲ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਭਵਿੱਖ ਦੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਵਿੱਚ ਮਿਲੇਗੀ, ਬਲਕਿ ਹਰ ਮੌਕੇ ਦਾ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲਾਹਾ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦ ਮਿਲੇਗੀ।
ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ UNICEF ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਸੰਬੰਧੀ ਹੋਰ ਮਾਹਰ ਨੁਕਤਿਆਂ ਅਤੇ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਲਈ, UNICEF Parenting 'ਤੇ ਜਾਓ ।
UNICEF ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੰਪਨੀ, ਬ੍ਰਾਂਡ, ਉਤਪਾਦ ਜਾਂ ਸੇਵਾ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ।