तुमच्या मुलाला येणाऱ्या नकारात्मक ऑनलाईन अनुभवादरम्यान सपोर्ट कसा करावा

1. काहीतरी चुकीचे झाले आहे हे ओळखणे

काहीतरी चुकीचे झाल्यास, प्रत्येक मूल थेट त्यांच्या काळजीवाहू व्यक्तीकडे जातेच असे नाही. काही पालकांना त्यांच्या मुलास ऑनलाईन संभवतः नकारात्मक अनुभव आला आहे हे बहुधा पहिल्यांदा एखाद्या शिक्षकाकडून किंवा दुसऱ्या पालकाकडून समजते. इतर पालकांना कदाचित त्यांच्या मुलाच्या डिव्हाईसवर विचित्र किंवा अनुचित मेसेज, कमेंट किंवा इमेज असल्याचे लक्षात येऊ शकते. तुमचे मूल याबाबतीत सरळ तुमच्याकडे न आल्यास, नाराज होऊ नका किंवा रागावू नका. त्यांना कदाचित जे घडले ते लाजिरवाणे किंवा त्याबाबत भीती वाटत असू शकते किंवा तुम्ही कशी प्रतिक्रिया द्याल याची त्यांना काळजी वाटत असू शकते.

तुमचे मूल एखाद्या गोष्टीबाबत चिंतीत किंवा नाराज असू शकण्याच्या खुणा ओळखण्याचा प्रयत्न करा. तुमच्या मुलास तुम्हीच उत्तमपणे ओळखता व त्यामुळे काहीतरी असाधारण होत आहे हे तुम्हाला कळू शकते, परंतु याच्या सामान्य खुणा पुढीलप्रमाणे आहेत:

• डोकेदुखी किंवा पोटदुखी
• झोपेसंबंधित समस्या
• भूकेसंबंधित बदल
• स्पष्टीकरण नसलेली उदासी, चिडचिड, अस्वस्थता, निराशा
• ऑनलाईन वेळ घालवल्यानंतर मनस्ताप होणे
• त्यांच्या डिव्हाईसपासून दूर राहणे किंवा ते ऑनलाईन काय करत आहेत याबद्दल असामान्य गुप्तता बाळगणे
• शाळेत जाण्याची भीती वाटणे किंवा लोकांसोबत मिसळणे टाळणे

UNICEF: मुलांमधील मनस्तापाच्या खुणा कशा ओळखाव्यात

काहीतरी झाले आहे अशी तुम्हाला शंका असल्यास, तुमच्या मुलाला आठवण करून द्या की ते तुमच्याशी किंवा अन्य विश्वासू प्रौढ व्यक्तीशी कधीही बोलू शकतात आणि कोणत्याही परिस्थितीत तुम्ही त्यांना सपोर्ट कराल.

2. तुमच्या मुलास धीर देणे

पालक म्हणून, तुमच्या मुलाने ऑनलाईन अनुचित किंवा अस्वस्थ करणारे काहीतरी अनुभवले आहे हे जाणून घेणे अत्यंत कठीण असू शकते. परंतु लक्षात ठेवा, तुम्ही शांतपणे तुमच्या मुलाचे बोलणे ऐकून घेत आहात व सपोर्ट करत आहात हे त्यांना जाणवून दिल्यास, ते आता आणि भविष्यातही तुमच्याशी मोकळपणाने बोलण्याची अधिक शक्यता असते.

शांत रहा: प्रतिसाद देण्यापूर्वी एक श्वास घ्या. तुमचे मूल तुमच्या प्रतिक्रिया पाहत असेल, त्यामुळे तुम्हाला धक्का बसला असेल, राग आला असेल किंवा अस्वस्थ झाला असाल तरी शांत राहण्याचा प्रयत्न करा.

तुमचा पहिला विचार कदाचित तुमच्या मुलास सुरक्षित ठेवण्यासाठी त्यांचे डिव्हाईस किंवा इंटरनेट ॲक्सेस काढून घेण्याचा असू शकतो, परंतु अशा प्रतिसादामुळे त्यांना तुम्ही शिक्षा करत आहात असे वाटू शकते आणि भविष्यात ते तुमच्याशी बोलण्याची शक्यता कमी होईल.

ऐका: तुमच्या मुलाकडे पूर्ण लक्ष द्या, लक्षपूर्वक ऐका आणि काय झाले आहे हे त्यांना स्पष्ट करू द्या. तुमच्या मुलाच्या चिंतांचा गंभीरपणे विचार करा, मध्येमध्ये बोलणे टाळा आणि कोणताही निष्कर्ष काढण्याचा प्रयत्न करू नका.

तुमच्या मुलाने तुम्हाला एखाद्या अ‍ॅपबद्दल, गेमबद्दल सांगितले किंवा तुम्हाला परिचित नसलेला एखादे वाक्य/शब्द वापरल्यास, त्यांना ते स्पष्ट करण्यास किंवा तुम्हाला ते दाखवण्यास सांगा. त्यांना सांगा, की तुम्हाला योग्यप्रकारे समजून घ्यायचे आहे, जेणेकरून तुम्ही त्ची सर्वतोपरी मदत करू शकाल.

त्यांना स्पष्टीकरण देता येईल असे खालीलप्रमाणे प्रश्न विचारा: "काय झाले ते तू मला दाखवशील का?", “यामुळे तुला काय वाटले?”.

धीर द्या: तुमच्या मुलाने तुमच्याकडे येऊन योग्य केले आणि ते संकटात नाहीत हे त्यांना समजावून सांगा. त्यांना धीर देऊन सांगा, की तुम्ही त्यांची सर्वतोपरी मदत कराल.

उदाहरणार्थ: "तू हे मला सांगितल्याचा आनंद आहे. यात तुझी काहीही चूक नाही आणि मी यात तुझी मदत करणार आहे. आपण दोघे मिळून यावर उपाय काढू."

3. कृती करणे

परिस्थितीनुसार, तुमच्या मुलास फक्त त्याचे म्हणणे ऐकून घेणारे कोणीतरी हवे आहे असे असू शकते. मात्र काही गंभीर घटना घडली असल्यास, ती ज्या अ‍ॅपवर घडली त्यावर, तुमच्या मुलाची शाळा किंवा पोलीस यांच्याकडे तुम्ही त्या घटनेची तक्रार करणे गरजेचे असू शकते.

म्यूट करायचे, ब्लॉक करायचे की तक्रार करायची? या परिस्थितीत कोणत्या कृतीची मदत होईल असे तुमच्या मुलास वाटते याबद्दल त्यांच्याशी बोला. उदाहरणार्थ, त्यांनी एखाद्या व्यक्तीस म्यूट करावे, ब्लॉक करावे की तक्रार करावी.

बहुतांश सोशल मीडिया अ‍ॅप्स, गेम आणि अ‍ॅप्समध्ये चुकीच्या गोष्टी घडल्यास, मदतीसाठी अनेक सुरक्षा आणि तक्रार करण्याची फीचर असतात. मुले (आणि प्रौढ) यांना कोणती फीचर उपलब्ध आहेत आणि ती कशी काम करतात याबद्दल खात्री नसू शकते, त्यामुळे एकत्रितपणे वेगवेगळे पर्याय एक्सप्लोर करा आणि प्रत्येकामध्ये कशाचा समावेश असेल याची चर्चा करा.

तुमच्या मुलास हेदेखील माहीत असणे महत्त्वाचे आहे, की ते वापरत असलेल्या ॲप्सवर व त्यांनी डाऊनलोड केलेल्या कोणत्याही नवीन ॲप्सवर भविष्यात युजर आणि कंटेन्टची तक्रार कशी करावी, म्यूट कसे करावे किंवा ब्लॉक कसे करावे.

दस्तऐवज पुरावा: तुमचा पहिला विचार कदाचित तुमच्या मुलाच्या नकारात्मक अनुभवाशी संबंधित कोणतीही गोष्ट हटवणे हा असू शकतो, परंतु तुम्ही घटनेची तक्रार करण्याचा विचार करत असल्यास, काय झाले हे दर्शवण्यात मदत करणारे कोणतेही मेसेज, इमेज किंवा पोस्ट सेव्ह करणे किंवा त्यांचा स्क्रीनशॉट घेणे महत्त्वाचे आहे.

संसाधने: ही Meta ॲप्सवरील काही तक्रार करण्याची किंवा सुरक्षा संसाधने आहेत.

• Meta सुरक्षा केंद्र
• Facebook वर तक्रार करणे
• Instagram सुरक्षा
• Instagram वर तक्रार करणे

कोणत्याही अत्यंत जवळीक साधणाऱ्या इमेज काढण्याच्या मार्गांबद्दल Take it Down ही वेबसाईट मार्गदर्शन प्रदान करते.

तुम्ही एखाद्या कंपनीकडे समस्येची तक्रार केल्यास आणि प्रतिसाद न मिळाल्यास किंवा समस्येचे निराकरण झाले आहे असे न वाटल्यास, तक्रार वरच्या स्तरावर करण्याचा विचार करा. Facebook आणि Instagram वर, तुम्ही तुमच्या तक्रारीचे स्टेटस तपासू शकता आणि लागू असेल तिथे निर्णयाच्या अतिरिक्त रिव्ह्यूची विनंती करू शकता. लक्षात ठेवा, या कंपन्यांवर मुलांची सुरक्षा गंभीरपणे घेण्याची जबाबदारी असते.

शाळा: घटनेमध्ये तुमच्या मुलाच्या शाळेमधील विद्यार्थ्यांचा समावेश असल्यास, तुम्हाला कदाचित शाळेतील अधिकाऱ्यांशी बोलावे लागेल. तुम्ही जमा केलेला कोणताही पुरावा शेअर करा आणि तुमच्या मुलासाठी परिस्थिती आणखी बिकट होणार नाही हे लक्षात घेऊन ते यावर कसा प्रतिसाद देतील यासंबंधित शाळेच्या अधिकाऱ्यांशी बोला. कोणतीही शिस्त अहिंसक असावी आणि वर्तणूक सुधारण्यावर भर देणारी असावी (अपमान किंवा शिक्षा नको).

तुमच्या मुलाच्या शाळेमध्ये समुपदेशक असल्यास, तुमच्या मुलाला सर्वोत्तम सपोर्ट कसा द्यावा हे निर्धारित करण्यासाठी तुम्ही तुमच्या मुलाच्या अनुभवाबद्दल त्यांच्याशीदेखील बोलू शकता.

पोलीस किंवा आपत्कालीन सेवा: तुम्हाला तुमच्या मुलाच्या सुरक्षेबद्दल कोणतीही चिंता असल्यास, अधिकाऱ्यांशी किंवा त्वरित सपोर्ट प्रदान करू शकतील अशा स्थानिक बाल संरक्षण संस्थेशी संपर्क साधण्यास संकोच करू नका.

4. व्यावसायिक सपोर्ट कधी घ्यावा

एखाद्या अनुचित किंवा अपायकारक गोष्टीचा अनुभव येणे अत्यंत अस्वस्थ करणारे असू शकते.

तुमच्या मुलास काय वाटते आहे याबद्दल सतत त्यांच्याशी बोलत रहा, थेट घटनेबद्दल न बोलता त्यांची विचारपूस करत रहा. त्यांना सोशल मीडिया वापराच्या व्यतिरिक्त अन्य सकारात्मक अ‍ॅक्टिव्हिटी शोधण्यास सपोर्ट करा, जसे की मित्रांसोबत वेळ घालवणे, वाचन, खेळ खेळणे किंवा एखादे संगीत वाद्य शिकणे.

तुम्हाला तुमच्या मुलाच्या वर्तनामध्ये किंवा मूडमध्ये काही काळ टिकणारे बदल दिसून आल्यास, तुम्ही प्राथमिक आरोग्य सेवा प्रदात्याचा सल्ला घ्यावा.

अनेक देशांमध्ये विशेष हेल्पलाईनदेखील असते, ज्यावर तुमचे मूल विनामूल्य कॉल करू शकते आणि एखाद्या व्यक्तीशी निनावी बोलू शकते. तुमच्या देशामध्ये मदत शोधण्यासाठी चाईल्ड हेल्पलाईन इंटरनॅशनल किंवा युनायटेड फॉर ग्लोबल मेंटल हेल्थ ला भेट द्या.

UNICEF: तुमच्या मुलास मानसिक आरोग्यासंबंधित सपोर्ट शोधण्यात कधी मदत करावी