નકારાત્મક ઓનલાઇન અનુભવમાંથી પસાર થવામાં તમારા બાળકને કેવી રીતે સપોર્ટ કરવું

1. કંઈક ખોટું થયું તે ઓળખી કાઢવું

જ્યારે કંઈક ખોટું થાય ત્યારે દરેક બાળક સીધું જ તેમની સારસંભાળ રાખનારી વ્યક્તિ પાસે જતું નથી. કેટલાક માતા-પિતાને તેમના બાળકને ઓનલાઇન સંભવિત રીતે નકારાત્મક અનુભવ થયો હોવા વિશે પહેલી વાર સાંભળવા મળે તે કોઈ શિક્ષક કે બીજા માતા-પિતા પાસેથી હોઈ શકે છે. અન્ય માતા-પિતા તેમના બાળકના ડિવાઇસ પર વિચિત્ર અથવા અયોગ્ય મેસેજ, કોમેન્ટ અથવા ફોટાને નોંધી શકે છે. જો તમારા બાળક સીધા જ તમારી પાસે ન આવે તો નિરાશ કે ગુસ્સે ન થશો. તેઓ જે થયેલું તેના વિશે ક્ષોભિત અથવા ભયભીત હોવાનું અનુભવી શકે છે અથવા તમે કેવી રીતે પ્રતિક્રિયા આપશો તે વિશે ચિંતિત હોઈ શકે છે.

તમારું બાળક કોઈ બાબતને લઈને ચિંતિત અથવા નિરાશ હોઈ શકે તેના સંકેતોને ઓળખવાનો પ્રયાસ કરો. જ્યારે કંઈક ખોટું હોવાનું જણાય ત્યારે સમજવા માટે તમે તમારા બાળકને શ્રેષ્ઠ રીતે જાણો છો, પરંતુ તેના સામાન્ય સંકેતોમાં આનો સમાવેશ થાય છે:

• માથાના દુખાવા અથવા પેટમાં દુખાવા
• સૂવામાં મુશ્કેલી
• ભૂખમાં ફેરફારો
• ન સમજાય તેવી ઉદાસીનતા, ચીડિયાપણું, વ્યાકુળતા, નર્વસનેસ
• ઓનલાઇન સમય પસાર કર્યા પછી વ્યથિત
• તેમનાં ડિવાઇસનો ઉપયોગ કરવાને ટાળવું અથવા ઓનલાઇન તેઓ જે કરી રહ્યા હોય તેને અસામાન્યપણે છાનું રાખવું
• સ્કૂલમાં જવાનો ડર અથવા સામાજિક પરિસ્થિતિઓને ટાળવી

UNICEF: બાળકોમાં વ્યથિત હોવાના સંકેતોને કેવી રીતે ઓળખી કાઢવા

જો તમને કંઈક થયું હોવાની શંકા હોય, તો તમારા બાળકને યાદ અપાવો કે તેઓ તમારી સાથે અથવા બીજા વિશ્વાસપાત્ર વયસ્કની સાથે હંમેશાં વાત કરી શકે છે અને એ કે ભલેને ગમે તે હોય તમે તેમને સપોર્ટ કરવા માટે હાજર છો.

2. તમારા બાળકને આશ્વસ્ત કરવું

તમારા બાળકને ઓનલાઇન કંઈક અયોગ્ય અથવા નિરાશાજનક બાબતનો અનુભવ થયો છે તે જાણવું એક માતા-પિતા તરીકે અવિશ્વસનીય રીતે મુશ્કેલ હોઈ શકે છે. પરંતુ એ યાદ રાખો, જો તમે શાંત રહો અને તમારા બાળકને તેમની વાત સાંભળવામાં આવી હોવાની અને તેમને સપોર્ટ મળ્યાની અનુભૂતિ કરાવો, તો તેઓ તમારા બંને સમક્ષ હમણાં અને ભવિષ્યમાં નિખાલસ થઈને વાત કરે તેની વધુ સંભાવના છે.

શાંત રહો: પ્રતિસાદ આપવાની પહેલાં એક શ્વાસ લો. તમારું બાળક તમારી પ્રતિક્રિયાને જોઈ રહ્યું હશે, તેથી તમને આઘાત લાગે, ગુસ્સો આવે અથવા તમે નિરાશ થાઓ તો પણ શાંત રહેવાનો પ્રયાસ કરો.

તમારી પહેલી સહજવૃત્તિ તમારા બાળકને સુરક્ષિત રાખવા માટે તેમના ડિવાઇસને અથવા ઇન્ટરનેટની એક્સેસને લઈ લેવાની હોઈ શકે છે, પરંતુ આવો પ્રતિસાદ તેમને શિક્ષા મેળવ્યાની અનુભૂતિ કરાવી શકે છે અને તેનાથી તેઓ ભવિષ્યમાં તમારી પાસે આવે તેની ઓછી સંભાવના રહે છે.

સાંભળો: તમારા બાળકને તમારું પૂરું ધ્યાન આપો, તેમની વાતને કાળજીપૂર્વક સાંભળો અને શું થયેલું તે તેમને સમજાવવા દો. તમારા બાળકની ચિંતાઓને ગંભીરતાપૂર્વક લો, વચ્ચે અટકાવવાનું ટાળો અને કોઈ પણ નિષ્કર્ષ પર ન પહોંચવાનો પ્રયાસ કરો.

જો તમારું બાળક તમને કોઈ ઍપ, ગેમ વિશે જણાવે અથવા એવા કોઈ શબ્દપ્રયોગનો ઉપયોગ કરે કે જેનાથી તમે પરિચિત ન હો, તો તેમને તે સમજાવવા અથવા તમને બતાવવા માટે કહો. તેમને જણાવો કે તમે યોગ્ય રીતે સમજવા માંગો છો, જેથી તમે તમારાથી શક્ય હોય તેટલી શ્રેષ્ઠ રીતે તેમની મદદ કરી શકો.

વર્ણનાત્મક જવાબવાળા પ્રશ્નો પૂછો, જેમ કે: "શું તમે મને બતાવી શકો છો કે શું થયેલું?", “તેનાથી તમને કેવું લાગ્યું હતું?”.

આશ્વસ્ત કરો: તમારા બાળકને જણાવો કે તેમણે તમારી પાસે આવીને યોગ્ય કામ કર્યું અને તેઓ મુશ્કેલીમાં નથી. તેમને આશ્વસ્ત કરો કે તમે મદદ કરવા માટે તમારાથી બનતા શ્રેષ્ઠ પ્રયાસો કરશો.

ઉદાહરણ તરીકે: "હું ખુશ છું કે તમે મને જણાવ્યું. તમે આ માટે દોષિત નથી અને હું તમારી મદદ કરવા માટે અહીં હાજર છું. ચાલો, સાથે મળીને આનો ઉકેલ શોધી કાઢીએ."

3. એક્શન લેવી

પરિસ્થિતિના આધારે, તે બસ તમારા બાળકને તેમની વાત સાંભળવા માટે કોઈ વ્યક્તિની જરૂર હોવાનો કિસ્સો હોઈ શકે છે. તેમ છતાં જો કંઈક વધુ ગંભીર થયું હોય તો, તમારે તે પરિસ્થિતિ જેના પર ઉદ્ભવી હોય તે ઍપને, તમારા બાળકની સ્કૂલમાં અથવા પોલીસને જે-તે પરિસ્થિતિ અંગે જાણ કરવાની જરૂર પડી શકે છે.

મ્યૂટ કરીએ, બ્લોક કરીએ, જાણ કરીએ? તમારા બાળક સાથે તે બાબતે વાત કરો કે તેમના મતે કઈ એક્શનથી પરિસ્થિતિમાં મદદ થશે. ઉદાહરણ તરીકે, તેમણે કોઈ વ્યક્તિને મ્યૂટ કરવી, બ્લોક કરવી જોઈએ કે પછી તેમની જાણ કરવી જોઈએ.

મોટાભાગની સોશિયલ મીડિયા ઍપ્સ, ગેમ્સ અને ઍપ્સ જ્યારે બાબતો ખોટી થાય ત્યારે મદદ કરવા માટે સલામતી અને જાણ કરવાની સંખ્યાબંધ સુવિધાઓ ધરાવતી હોય છે. બાળકો (અને વયસ્કો) કઈ સુવિધાઓ ઉપલબ્ધ છે અને તે કેવી રીતે કામ કરે છે તે બાબતે અનિશ્ચિત હોઈ શકે છે, તેથી સાથે મળીને અલગ-અલગ વિકલ્પોને એક્સ્પ્લોર કરો અને દરેકમાં શું-શું સામેલ હશે તેની ચર્ચા કરો.

એ પણ મહત્ત્વનું છે કે તમારું બાળક ભવિષ્ય માટે એ જાણી લે કે તેઓ ઉપયોગમાં લે છે તે ઍપ્સ અને તેઓ ડાઉનલોડ કરે છે તેવી કોઈ પણ નવી ઍપ્સ પર યુઝર અને કન્ટેન્ટની કેવી રીતે જાણ કરવી, તેને મ્યૂટ કરવું અથવા બ્લોક કરવું.

પુરાવાને ડોક્યુમેન્ટમાં ઉતારો: તમારી પહેલી સહજવૃત્તિ તમારા બાળકના નકારાત્મક અનુભવની સાથે સંબંધિત કોઈ પણ બાબતને ડિલીટ કરવાની હોઈ શકે છે, પરંતુ જો તમે ઘટનાની જાણ કરવા અંગે વિચાર કરી રહ્યા હો, તો જે થયેલું તે બતાવવામાં મદદ કરી શકે તેવા કોઈ પણ મેસેજ, ફોટા કે પોસ્ટને સેવ કરવાનું અથવા તેનો સ્ક્રીનશોટ લેવાનું મહત્ત્વપૂર્ણ હોઈ શકે છે.

સંસાધનો: Meta ઍપ્સ પરનાં જાણ કરવા અને સલામતી સંબંધી સંસાધનો અહીં આપ્યાં છે.

• Meta સલામતી કેન્દ્ર
• Facebook પર જાણ કરવી
• Instagram સલામતી
• Instagram પર જાણ કરવી

Take it Downની વેબસાઇટ કોઈ પણ અંતરંગ ફોટાને દૂર કરવાની રીતો અંગે માર્ગદર્શન પૂરું પાડે છે.

જો તમે કંપનીને સમસ્યાની જાણ કરો અને કોઈ જવાબ મેળવતા નથી અથવા સમસ્યાનો ઉકેલ લાવવામાં આવ્યો હોય એવું તમને લાગતું ન હોય, તો રિપોર્ટને એસ્કલેટ કરવા અંગે વિચાર કરો. Facebook અને Instagram પર, તમે તમારા રિપોર્ટના સ્ટેટસને તપાસી શકો છો અને જ્યાં લાગુ પડતું હોય ત્યાં નિર્ણયની વધારાની સમીક્ષાની વિનંતી કરી શકો છો. એ યાદ રાખો કે બાળકોની સલામતીને ગંભીરતાથી લેવી તે આ કંપનીઓની જવાબદારી હોય છે.

સ્કૂલ: જો ઘટનામાં તમારા બાળકની સ્કૂલનાં વિદ્યાર્થીઓ સામેલ હોય, તો તમારે સ્કૂલમાં વાત કરવાની જરૂર પડી શકે છે. સ્કૂલના સત્તાધિકારીઓ સાથે તમે એકત્ર કર્યા હોય તેવા કોઈ પણ પુરાવાને શેર કરો અને એ બાબતની ચર્ચા કરો કે તેઓ એવી કેવી રીતે પ્રતિસાદ આપશે કે જેનાથી તમારા બાળક માટે પરિસ્થિતિ વધુ ખરાબ ન બને. શિસ્તપાલનનાં કોઈ પણ પગલાં અહિંસાત્મક હોવા જોઈએ અને વર્તનને સુધારવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરતા હોવા જોઈએ (નહીં કે માનભંગ અથવા શિક્ષા પર).

જો તમારા બાળકની સ્કૂલમાં સલાહકાર હોય, તો તમે તમારા બાળકને કેવી શ્રેષ્ઠ રીતે સપોર્ટ કરવું તે નિર્ધારિત કરવા માટે તમારા બાળકના અનુભવ વિશે તેમની સાથે પણ વાત કરી શકો છો.

પોલીસ અથવા ઇમર્જન્સી સેવાઓ: જો તમને તમારા બાળકની સલામતી માટે કોઈ પણ ચિંતાઓ હોય, તો સત્તાધિકારીઓ અથવા બાળ રક્ષણની એવી સ્થાનિક સંસ્થાનો સંપર્ક કરવામાં સંકોચ કરશો નહીં કે જે તાત્કાલિક સહાયતા પૂરી પાડવામાં સમર્થ હોય.

4. પ્રોફેશનલ સપોર્ટ ક્યારે મેળવવો

કંઈક અયોગ્ય અથવા નુકસાનકારકનો અનુભવ કરવો તે ઊંડે સુધી નિરાશ કરનારું હોઈ શકે છે.

તમારા બાળક સાથે તેમને કેવું લાગી રહ્યું છે તે વિશે વાત કરવાનું ચાલુ રાખો, તેમની સાથે તપાસતા રહેવું પરંતુ ઘટના વિશે સીધી જ વાત ન કરવી. તેમને સોશિયલ મીડિયાના ઉપયોગથી દૂર અન્ય સકારાત્મક એક્ટિવિટી શોધવામાં સપોર્ટ કરો, જેમ કે મિત્રો સાથે સમય પસાર કરવો, વાંચવું, રમતગમત રમવી અથવા કોઈ મ્યુઝિકલ ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટનો અભ્યાસ કરવો.

જો તમને તમારા બાળકના વર્તન કે મૂડમાં એવા ફેરફારો જોવા મળે કે જે કેટલાક સમય સુધી રહે છે, તો તમારે પ્રાથમિક હેલ્થ કેર પ્રોવાઇડરનો પરામર્શ લેવો જોઈએ.

અનેક દેશોમાં એવી ખાસ હેલ્પલાઇન પણ હોય છે કે જેના પર તમારું બાળક મફતમાં કૉલ કરી શકે છે અને અનામ રહીને કોઈની સાથે વાત કરી શકે છે. તમારા દેશમાં રહેલી મદદ શોધવા માટે Child Helpline International અથવા United for Global Mental Healthની મુલાકાત લો.

UNICEF: માનસિક આરોગ્ય અંગે સહાયતા મેળવવા માટે તમારા બાળકની મદદ ક્યારે કરવી